Son dönemde sosyal medyada ve haberlerde en çok konuşulan konulardan biri, Ozempic ve benzeri GLP-1 reseptör agonisti (GLP-1 RA) ilaçlardır. Özellikle TikTok, Instagram ve ünlülerin paylaşımları bu ilaçları bir anda “hızlı kilo verme yöntemi” olarak popüler hale getirdi. Ancak bu ilaçlar zayıflama amacıyla geliştirilmiş mucizevi çözümler değil, Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan tıbbi ürünlerdir.

Bu yazıda, diyetisyen bakışıyla Ozempic trendini bilimsel olarak değerlendiriyor, hızlı kilo kaybının risklerini ve sağlıklı alternatifleri ele alıyoruz.

 

GLP-1 İlaçları Nedir?

GLP-1 (Glukagon Benzeri Peptid-1) reseptör agonistleri, vücuttaki GLP-1 hormonunun etkilerini taklit ederek kan şekeri regülasyonuna yardımcı olur. Semaglutid, bu grupta yer alan ve Ozempic’in etken maddesi olan bir bileşiktir. Bu ilaç:

  • İnsülin salınımını artırır,

  • Mide boşalmasını geciktirir,

  • İştahı baskılar, böylece gıda alımını azaltır.

Ancak önemli bir nokta: Ozempic, kilo kaybı için onaylı bir ilaç değildir. Bu amaçla kullanımı off-label olarak adlandırılır ve uzun vadeli güvenliği konusunda hâlâ araştırmalar devam etmektedir.

 

Kilo Kaybının Bedeli: Kas Kaybı ve Metabolik Adaptasyon

GLP-1 ilaçlarıyla elde edilen kilo kaybı, ortalama olarak vücut ağırlığının %10–15’ine ulaşabilir. Ancak bu kaybın bir kısmı kas kütlesinden gelmektedir.

  • STEP klinik çalışmalarında, ilaç kullanan bireylerde %10’a varan kas kaybı bildirilmiştir.

  • Wilding ve ark. (2022) çalışmasında, GLP-1 tedavisi bırakıldığında verilen kilonun %60-70’i geri alınmıştır.

Kas kaybı sadece estetik bir sorun değildir; bazal metabolizma hızının düşmesi, enerji dengesinin bozulması ve uzun vadede kilo yönetiminin zorlaşması anlamına gelir.

 

Yan Etkiler ve Riskler

GLP-1 ilaçlarının en yaygın yan etkileri şunlardır:

  • Mide bulantısı, kusma ve karın ağrısı

  • Kabızlık veya ishal

  • Baş dönmesi

  • Safra kesesi taşları ve pankreatit riski

  • Uzun dönemde kas kaybına bağlı güçsüzlük

Bu ilaçların yanlış ve kontrolsüz kullanımı, ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Özellikle kronik hastalıkları olan bireylerin bu ilaçları hekim önerisi olmadan kullanması kesinlikle sakıncalıdır.

 

Sosyal Medya ve Yanlış Algılar

TikTok’ta #Ozempic etiketiyle yapılan paylaşımlar 900 milyondan fazla izlenmeye ulaşmıştır.

  • Herring (2024) çalışmasına göre, bu videoların büyük kısmı ilacı “mucizevi bir kilo verme yöntemi” olarak lanse etmekte, yan etkilerden bahsetmemektedir.

  • Basch et al. (2023) araştırmasına göre, bu videoların yalnızca %30’u risklere değinmektedir.

Bu durum, sağlıklı beslenme ve egzersiz gibi temel davranışsal yöntemlerin geri planda kalmasına yol açmaktadır.

 

Off-Label Kullanımın Etkileri

Danimarka’da 2018-2023 yılları arasında yapılan geniş kapsamlı bir çalışma, 2022 yılında yeni Ozempic kullanıcılarının %33’ünün Tip 2 diyabet hastası olmadığını ortaya koymuştur.

  • Bu durum, ilaç kıtlığına yol açmakta,

  • Tip 2 diyabet hastalarının tedaviye erişimini zorlaştırmakta,

  • Gereksiz tıbbi riskler oluşturmaktadır.

 

Diyetisyen Yorumu: İlaçlar Tek Çözüm Değil

Diyetisyen gözüyle bakıldığında, kilo yönetiminde kalıcı başarı, davranış değişiklikleri ve sağlıklı yaşam tarzı üzerine kuruludur. GLP-1 ilaçları bu süreçte yalnızca destekleyici bir araç olabilir; temel çözüm hiçbir zaman tek başına ilaç değildir.

  • Protein dengesi: Kas kaybını önlemek için protein alımı kritik önemdedir.

  • Direnç egzersizi: Haftada 2–3 gün ağırlık çalışmaları kas kütlesini korur.

  • Uyku ve stres yönetimi: Kortizol seviyelerini düzenleyerek iştah kontrolünü kolaylaştırır.

  • Davranışsal destek: Duygusal yeme farkındalığı ve porsiyon kontrolü sağlanmalıdır.

 

Sağlıklı Alternatifler

İlaç kullanmadan da sağlıklı ve kalıcı kilo kaybı mümkündür.

  • Kişiye özel diyet planı: Metabolizma hızına, yaşa ve yaşam tarzına göre hazırlanır.

  • Lifli ve dengeli beslenme: Tokluk hissini artırır, bağırsak sağlığını destekler.

  • Egzersiz rutini: Kardiyo ve direnç egzersizlerinin dengeli bir şekilde uygulanması önerilir.

  • Davranış değişikliği: Uyku düzeni, su tüketimi ve stres yönetimi kilo kontrolünde kritik rol oynar.

 

Değerlendirme

GLP-1 ilaçları, obeziteyle mücadelede bir seçenek olabilir; ancak hızlı ve zahmetsiz bir çözüm gibi gösterilmesi yanıltıcıdır. Kalıcı sonuçlar için bilimsel temelli beslenme programları, düzenli egzersiz ve davranışsal destek gereklidir.

Diyetisyen olarak, “Kilo kaybında önemli olan hız değil, sürdürülebilirliktir” mesajını tekrar vurgulamak gerekir.

Sağlık
Nedir